الگوی دریافت مفهوم
الگوی دریافت مفهوم از خانواده ی پردازش اطّلاعات
الگویی که در آن فراگیران مفهوم درس را حدس زده وکشف می کنند (نه اسم درس را )
سؤال:دانش آموزان از چه طریقی حدس میزنند؟ جواب :از طریق نمونه ها ومثالهایی که
معلَم در گام اول ارائه می دهد.
علت نامگذاری این الگو این است که فراگیران مفهوم مورد نظر را حدس زده ودریافت می کنند یعنی همان کار دانشمندان (1-فکر کردن ،2-حدس زدن ، 3-فرضیه دادن )
نقش معلم قبل از حضور در کلاس :آماده کردن مثالها ونمونه ها ی جفتی البته چیدمان آنها طوری باشد که نه بسیارسخت ونه بسیار ساده باشد بلکه بصورت معمولی باشد.
"نکته " :[اگر موارد استثنا در این درس وجود دارد پس از یادگیری و تدریس کامل به آن پرداخته وطرح شود.]
مدت زمان اجرای این الگو : 20 الی 30 دقیقه (بستگی به قدرت یادگیری فراگیران نیز دارد)
مراحل اجرای این الگو
1-ارائه ی مطالب در جدول آری وخیر توسط آموزگار
نکته (ادامه دادن مثالها تا مقدار قابل توجهی از فراگیران مطلب را تشخیص دهند البته بدون اظهار نظر)
2- ارائه مطلب توسط معلم و تشخیص آری وخیر توسط فراگیر
3- ارائه ی مطلب و تشخیص آری وخیر هر دو توسط فراگیر
4- ارائه ی مفهوم و مطلب مورد نظر توسط فراگیران و جمع بندی مطلب مورد تدریس و نکات قابل تذکر توسط آموزگار و دانش آموزان باهوش
سؤال :الگوی دریافت مفهوم را با کدام الگوها می توان ترکیب کرد و یک الگوی تلفیقی را عمل نمود ؟
جواب :ایفای نقش ،تفکر استقرایی ،دلفی
نکته [ در موضوعات درسی جدید ،معلم نباید انتظار داشته باشد که فراگیران نام موضوع درس را بصورت واضح بیان کنندبلکه اگر مفهوم مورد نظر را با توجه به ذهنیات قبلی برسانند کافی است . ]
اصطلاحات کلیدی در الگوی دریافت مفهوم
ازاصطلاحات، نمود ،نمونه ،مقوله ، برای توصیف مراحل فکری دانش آموزان
تا دریافت مفهوم اصلی استفاده می شود .
1-نمونه :بخشی از یک مجموعه یا جمعی از مطالب گرد آوری شده را نمونه می گویند .مثال وقتی مفهوم مورد نظر صفت باشد در این مفهوم مجموعه ای از کلمات مختلف استفاده میشود (صفت یا غیر صفت )
2-نمود :ویژگیها و خواص بارز و متمایز نمونه ها از یکدیگر را نمود می گویند مثال مواردی که با آنها مفهوم مورد نظر بهتر مورد بررسی قرار میگیرد مانند اسمها که برای صفتها نمود هایی عالی هستند .
3-مقوله :یک زیر مجموعه یا مجموعه مواردی که در یک یا چند ویژگی
مشترک هستند و آن ویژگیها باعث تمایز آنها از سایر موارد هستند .
مثلاً هنگامی که فراگیران از میان مجموعه ای از کلمات ،صفتها و غیر صفتها را جدا می کنند در واقع مقوله بندی شده اند (دسته بندی شده اند) یا دربین تعدادی از جانوذان یک دسته را جداکنند .
نقاط قوّت الگوی دریافت مفهوم
1-این الگو باعث رشد فکری و شناختی فراگیران می شود .
2-قدرت خلاقیت فراگیران رشد میکند.
3-نشاط انگیزی و جذابیت درس و کلاس
4-موضوع درس در قالب بازی فکری و معما گونه ارائه می شود.
5-قدرت تحمل ابهام را در فراگیران تقویت می شود.
6- تفکر استقرایی در فراگیران تقویت می شود (از جزء به کل )
7-آثار آموزشی وتربیتی به همراه دارد. (تحمل ابهام وافزایش صبوری )
8- تثبیت یادگیری (دوام وثبات یادگیری زیاد شده زیرا خود فراگیر به مفهوم مورد نظر می رسند )
9- کشف مفاهیم از روی نشانه ها
10-بالا بردن قدرت تجزیه وتحلیل و قدرت تمیز موارد از یکدیگر
نقاط ضعف ومحدودیت های الگوی دریافت مفهوم
1-این الگو برای همه ی واحد های درسی جوابگو نیست (بیشتر درس علوم وریاضی را میشود از این الگو استفاده کرد )
2-این الگو برای درسهایی که جنبه ی طبقه بندی ندارند کمتر قابل اجراست.
3- این الگو برای فراگیرانی که تا گام آخر مفهوم مورد نظر را حدس نمی زنند موجب حس بی وزنی و کم وزنی و حقارت در آنان می شود.
4-چیدمان ومثال یابی برای بعضی دروس وقت گیر و یا بسیار مشکل است.
5- برای موضوعات درسی که بیش از دو طبقه دارند مثال یابی و اجرای آن دشوار است .
6-برای بعضی از بچه ها در موضوعات جدید قابلیت اجرایی نداشته یا کم است.
منابع :
آموزش یادگیری از طریق همیاری نوشته ی خیریه بیگم حائری زاده
راههای یادگیری نوشته ی سهیلا حاجی اسحاق
یادگیری و راههای آن ترجمه ی محمد رضا بهرنگی و لطفعلی عابدی
راه وروش های نوین تدریس نوشته ی استاد عزیزم مجید نقیه