علوم پنجم ابتدايي به صورت خلاصه و نمونه سوال بخش 4و5و6

بخش چهارم - نور و رنگ

نور يكي از انرژي هاي مهم است. جايي كه نور نباشد تاريك است و ما بدون نور نمي توانيم چيزي را ببينيم. براي اينكه جسمي ديده شود بايد به آن نور بتابد، نوري كه به جسم مي تابد، از سطح آن بازتابش پيدا مي كند. اگر نور بازتابش شده به چشم ما برسد، آن جسم را مي بينيم. خورشيد يك چشمه نور طبيعي است و بعضي از چشمه هاي نور مصنوعي هستند و انسان آنها را به وجود آورده مانند چراغ هاي روغني و نفتي قديمي.


رنگ هاي نور:
نوري كه ازخورشيد به زمين مي رسد، از رنگ هاي گوناگوني تشكيل شده است. در آزمايشگاه نور را به كمك وسيله اي به نام منشور مي توان تجزيه كرد. يعني رنگ هاي مختلف را مي توان از هم جدا كرد. منشور يك قطعه شيشه اي است.

حتماً ديده ايد كه پس از باران هوا آفتابي مي شود و نور خورشيد به ذره هاي ريز آب كه هنوز در هوا وجود دارند مي تابد. ذره هاي ريز آب هم مثل منشور، نور خورشيد را تجزيه مي كنند و رنگين كمال را به وجود مي آورند. در واقع ذره هاي ريز آب باران در هوا، در روزهاي آفتابي موجب تجزيه نور و ايجاد رنگين كمال مي شود.

منشور

ذره بين چيست؟
معمولاً ذره بين ها را از شيشه و به شكل عدس مي سازند. از اين رو به آنها عدسي نيز مي گويند. در صورت تابش نور خورشيد به ذره بين، عدسي نور خورشيد را در يك نقطه جمع مي كند و به همين دليل گرماي زيادي به وجود مي آيد. به اين نقطه كانون عدسي مي گويند. ممكن است در صورتي كه كاغذي را روي كانون عدسي قرار دهيم، گرماي خورشيد كاغذ را بسوزاند. به كمك عدسي هايي مي توانيم تصوير اجسام را روي پرده نمايش دهيم.


كاربرد عدسي ها
عدسي ها در وسايل مختلفي مثل عينك هاي طبي، ميكروسكوپ، تلسكوپ و دوربين هاي عكاسي استفاده مي شوند. سطح عدسي ممكن است مثل آينه برآمده يا فرو رفته باشد. ولي مثل آينه هاي صاف نيست.

  پرسش هاي بخش 4
1- كدام گروه چشمه ها ي مصنوعي نور مي باشند؟

1- شمع، چراغ نفتي، ستارگان
2- شمع، لامپ نوراني، چراغ نفتي
3- شمع، خورشيد، ماه
4- ستارگان، ماه، چراغ نفتي  

  2- كداميك شبيه عدسي كار مي كنند؟

1- آينه هاي محدب
2- آينه تخت
3- لامپ روشنايي
4- كوره آفتابي  

  3- تجزيه نور يعني؟

1- مولكول هاي آن را از هم جدا كنيم.
2- استفاده از منشور.
3- رنگ هاي مختلف آن را از هم جدا كنيم.
4- نور خورشيد را با عدسي در يك نقطه جمع كنيم. 

  4- چگونه مي توانيم رنگ هاي مختلف نور را ببينيم؟

1- به وسيله عدسي
2- به وسيله تلسكوپ
3- به وسيله دوربين
4- به وسيله پاشيدن آب آب پاش به هوا  

  5- كداميك از اجسام زير شبيه عدسي عمل مي كند؟

1- تنگ شيشه اي آب
2- آينه
3- سطح آب
4- بشقاب چيني

سوال

يك

دو

سه

چهار

پنج

جواب

گزينه :

2

4

2

4

1

 

  سؤالات تشريحي
1- ديدن اجسام چگونه امكان پذير مي شود؟

به وسيله نور  

  2- در چه صورت بازتابش نور تصوير ايجاد مي كند؟

در صورتي كه نور بازتابش شده به چشم ما برسد، تصوير درست مي شود.  

  3- آيا زمين و ماه نيز چشمه هاي نور هستند؟

خير  

  4- آيا مقدار نور چشمه هاي طبيعي را مي توانيم به دلخواه كم يا زياد كنيم؟

خير، نمي توانيم ولي با استفاده از وسايلي مانند عينك آفتابي، پرده و سايبان مي توانيم خود را از بازتابش شديد نور در امان نگه داريم.  

  5- ذره بين چيست؟ كانون عدسي كجاست؟

ذره بين شيشه اي است كه به شكل عدسي ساخته مي شود و موجب ديدن چيزهاي دور و نزديك مي شود .
نقطه اي كه عدسي مي تواند تمام نورهاي تابيده شده را در آنجا جمع كند.  

  6- نور پس از گذشتن از شيشه و آب چه تغييري مي كند؟

مي شكند و تجزيه مي شود.  

  7- در چه وسايلي از عدسي استفاده مي شود؟

دوربين، ميكروسكوپ، تلسكوپ، دوربين عكاسي و عينك طبي.  

  8- نور سفيد به چه رنگ هايي تجزيه مي شود؟

قرمز، نارنجي، سبز، زرد، آبي، نيلي، بنفش  

  9- بين كوره آفتابي و ذره بين چه شباهت هايي وجود دارد؟

هر دو نور خورشيد را به صورت انرژي گرمايي ذخيره مي كنند.  هردو نورخورشید را می شکنند.هر دو از عدسی درست شده اند

    بخش پنجم

  بخش پنجم - تاريخچه زمين

زمين شناسان با استفاده از آثاري که از گذشته به دست آورده اند، به اطلاعات زيادي پي برده اند. انسان ها با مطالعه سنگ هاي رسوبي، آب و هوا، محل درياها، خشكي ها و نوع گياهان و جانوران كه از بين رفته اند، اطلاعاتي به دست آورده اند.

فسيل:
به آثاري از جانداران بسيار قديمي که در سنگ ها باقي مانده اند، فسيل (سنگواره) مي گويند. فسيل ها يا مانند استخوان و دندان قسمت هايي از بدن جانداران بسيار قديمي اند يا مانند پا اثري از بدن جانداران هستند. براي تشكيل بعضي فسيل ها ميليون ها سال لازم است.


استفاده از فسيل:
دانشمندان با مطالعه فسيل ها درباره گذشته زمين و تغييرات آن اطلاعات زيادي به دست مي آورند. كسي كه فسيل ها را مطالعه مي كند بايد درباره جانوران و گياهان امروزي محل زندگي و نوع رفتار آنها اطلاعات كاملي داشته باشد. مثلاً اگر در بالاي كوهي فسيل ماهي يافت شود معلوم مي شود در آن نقطه قبلاً دريا بوده است.


تاريخچه جانداران:
وقتي زندگي در دريا شروع شد، ابتدا موجوداتي كه بدن آنها فقط يك سلول داشت در درياها فراوان شدند و بعد نوبت به جانوران بي مهره رسيد و پس از ميليون ها سال اولين مهره داران يعني ماهي ها به وجود آمدند. با پيدا شدن گياهان، زندگي بر روي خشكي ها آغاز شد كم كم جانوران هم در روي خشكي ها ظاهر شدند. بعد آب و هوا، تغيير كرد، به طوري كه محيط مناسبي براي رشيد خزندگان به وجود آمد. تعداد خزندگان فراوان شد و طول بعضي از آنها به 30 متر مي رسيد. به اين خزندگان دايناسور مي گويند. دايناسور ها حدود 65 ميليون سال پيش مرده اند و پس از نابودي آنها عصر فراواني گياهان و جانوران فرا رسيد.


تغيير خشكي ها و درياها:
زمين شناسان معتقدند ابتدا در روي كوه زمين، فقط يك خشكي و يك اقيانوس بزرگ وجود داشت. در حدود 200 ميليون سال پيش اين خشكي ابتدا از وسط شكاف برداشت و به تدريج به دو نيم تقسيم شد و بين دو خشكي دريايي به وجود آمد. چندين ميليون سال بعد، دو خشكي شمالي و جنوب هر يك كوچك تر و بيشتر شده و خشكي هاي امروزي را به وجود آوردند.

  پرسش هاي بخش 5
جملات صحيح و غلط را مشخص كنيد

	درست	نادرست
1- در سنگ هاي آذرين ممكن است آثاري از فسيل ها پيدا شود.	*
2- دوزيستان بعد از خزندگان در روي زمين به وجود آمدند.		*
3- همه فسيل هاي يك منطقه را نبايد جمع آوري كرد.	*
4- بريدگي هاي غرب آفريقا و شرق آمريكاي جنوبي نشانگر آن است كه زماني آن دو محل به هم چسبيده بوده اند.	*

 

  سؤالات تشريحي
1-چگونگي پيدايش سنگ هاي رسوبي را توضيح دهيد؟

وقتي آب رودخانه ها به دريا ها و درياچه ها مي ريزند مقداري گل و لاي و شن و ماسه با خود به درياها مي برند. موادي كه وارد دريا مي شوند بر اثر سنگيني به ته دريا مي روند و بر اثر فشار و سنگيني لايه هاي جديد لايه هاي قديمي محكم مي شوند و تبديل به سنگ مي شوند.  

  2- معمولاً در سنگ هاي رسوبي لايه هاي قديمي تر در كجا قرار مي گيرند؟

در زير قرار مي گيرند.  

  3- فسيل يا سنگواره چيست و چگونه تشكيل مي شود؟

هنگامي كه جانداران در بين لايه هاي شن و ماسه مدفون مي شود در طي ساليان دراز قسمت هاي نرم بدن مي پوسد و اثر قسمت هاي سخت بر روي سنگ ها باقي مي ماند؛ به اين آثار باقيمانده از جانداران فسيل يا سنگواره گفته مي شود.  

  4- از موجودات ساكن در آب بيشتر فسيل مي ماند يا از موجودات ساكن در خشكي؟

از موجودات ساكن در آب  

  5- از سنگواره ها چه استفاده اي مي شود؟

براي شناسايي تاريخچه هر ناحيه، سنگواره آن ناحيه را مورد بررسي قرار مي دهند.  

  6- از سنگواره اي كه اثر صدف جانوران را نشان مي دهد چه مي فهميم؟

مي فهميم كه در آن ناحيه در زمان هاي دور دريا بوده است.  

  7- زندگي موجودات زنده ابتدا از كجا آغاز شد؟

ابتدا از درياها آغاز شد.  

  8- از چه زماني جانوران بر خشكي ها ظاهر شدند؟

از زماني كه گياهان توانستند در خشكي زندگي كنند. جانوران نيز در خشكي فراوان شدند.  

  9- بعد از نابودي خزندگان چه جانوراني زياد شدند؟

پرندگان و پستانداران  

    

  بخش ششم - خاك زندگي بخش

آموختيد كه خاك براي كشاورزي لازم است. زيرا مواد معدني لازم را به گياه مي دهد. گياهان مواد معدني را از خاك مي گيرند و همراه آبي كه از ريشه بالا مي رود به اندام هاي خود مي رسانند.


تشكيل خاك:
در طول ساليان دراز و در اثر خرد شدن سنگ ها، ‌خاك تشكيل مي شود. اين كار به چند صورت انجام مي گيرد.
1- سنگ ها در زير نور آفتاب در روز، گرم و در شب، سرد شده و در اثر تكرار اين كار ترك خورده و خرد مي شوند و خاك را به وجود مي آورند.
2- آبي كه در زمستان در لابه لاي ترك سنگ ها يخ مي بندد، باعث مي شود آنها زودتر خرد شوند.
3- ريشه گياهان باعث به وجود آمدن خاك و خرد شدن سنگ ها مي شود.


مواد تشكيل دهنده خاك:
جنس خاكي كه به وجود مي آيد بستگي به مواد اوليه سنگي دارد كه آن را به وجود آورده است. خاك ممكن است نرم يا زبر باشد. دانه هاي خاك نرم ريزتر از خاك زبر است. براي تشخيص مواد داخل خاك آزمايش ص 48 كتاب را انجام دهيد.


نفوذ‌ آب در خاك:
كشاورزي بدون آب ممكن نيست ولي تنها مي دانيد كه آب در همه نوع خاك به يك اندازه و با يك سرعت نفوذ نمي كند.


خاك و رشد گياهان:
‌در حدود سه هزار سال پيش دانشمندي به نام يورستن مي خواست بداند كه گياهان براي رشد چه چيزي را از خاك مي گيرند. او مقداري برگ خشكيده را از يك مزرعه جمع كرد. آنها را سوزانده و خاكستر باقي مانده را با مقداري آب خالص مخلوط كرد و در ظرف سوراخداري ريخت. يورستن آبي را كه از ظرف خارج مي شد جمع كرد، آن را چشيد و متوجه شد كه مزه آن تغيير كرده است او نتيجه گيري كرد كه گياهان موادي را از خاك مي گيرند.


گياخاك چيست؟
خاك مزرعه به اين دليل از خاك كنار جاده و بيابان بهتر است كه مقداري از باقي مانده بدن گياهان و جانوران مرده و پوسيده به آن اضافه شده است. به اين مواد كه رنگ تيره دارند گياخاك مي گويند و اين خاك براي كشاورزي لازم است.


فرسايش خاك:
وقتي چند بار در يك خاك كشاورزي صورت گيرد، ‌خاك، مواد مفيد خود را از دست مي دهد. براي همين مدتي در اين زمين كشاورزي صورت نمي گيرد تا زمين دوباره بتواند مواد غذايي كسب كند و براي اين كار به زمين كود مي دهند. كودها ممكن است گياهي،‌ حيواني يا شيميايي باشند. با اينكه گياهان از منابع مهم زندگي بشر هستند. ولي متأسفانه زندگي شهر نشيني بخشي از زمين هاي كشاورزي را از بين برده است.

  پرسش هاي بخش 6
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد:

1- خاك از خرد شدن سنگ ها ايجاد مي شود.
2- در كشاورزي خاك قسمت رو داراي اهميت فراواني است.
3- مدفوع جانوران يا مواد پوسيده گياهي را كود مي نامند.
4- دانشمندي كه ثابت كرد گياهان براي رشد كردن مواد موردنياز خود را از خاك مي گيرند، يورستن نام داشت.
5- مهم ترين عامل فرسايش خاك، آب است.
6- اجزاي همه خاك ها مشابه نيستند.  

  سؤالات تشريحي
1- خاك چگونه تشكيل مي شود؟

وقتي سنگ ها در اثر گرما و سرما تغيير حجم دهند شكاف برداشته و خرد مي شوند. خرد شدن سنگ ها به تدريج ادامه پيدا مي كند و به خاك تبديل مي شود. سنگ ها بر اثر ساييده شدن در رودخانه نيز تبديل به خاك مي شوند.  

  2- آيا نوع سنگ در تعداد خاكي كه تشكيل مي شود تأثير دارد؟

بله، سنگ هاي نرم، خاك بيشتري توليد مي كنند.  

  3- آب در چه نوع خاكي سريع تر نفوذ مي كند؟

در خاك هاي شني و ماسه اي سريع تر نفوذ مي كند.  

  4- گياخاك چيست؟

بقاياي گياهان و جانوران كه بر روي خاك قرار مي گيرند به تدريج پوسيده شده و مواد مفيدي به خاك اضافه مي كنند. اين مواد براي كشاورزي لازم است.  

  5- چرا خاك مزرعه بهتر از خاك جاده و بيابان است؟

زيرا محتواي بقاياي پوسيده شده گياهان و جانوران است.  

  6- خاك كدام قسمت براي كشاورزي مناسب تر است؟

خاك قسمت رويي  

  7- براي تقويت خاك چه مي كنند؟

به خاك كود اضافه مي كنند. 

  8- چرا افزايش جمعيت موجب كم شدن زمين هاي كشاورزي مي شود؟

زيرا زمين هاي كشاورزي براي سكونت شهرنشينان به آپارتمان و مناطق مسكوني و شهرك تبديل مي شود و زمين هاي كشاورزي كم مي شود.  

  9- چرا خاك ضعيف مي شود؟

براي اينكه مواد مفيد خاك توسط گياه جذب مي شود و خاك مواد غذايي خود را از دست مي دهد.  

    

علوم پنجم ابتدايي بخش2و3

بخش دوم - تغييرات ماده

مواد تغيير مي كنند:
مواد مختلف يعني عنصرها، تركيب ها و مخلوط ها هميشه به يك صورت باقي نمي مانند و ممكن است تغيير كنند و مي دانيم كه همه مواد از نظر رنگ، حجم، بو، سختي و نرمي با هم متفاوتند و علي رغم اين تفاوت ها پاره اي از مواد به هم شبيه اند.


شباهت هاي مواد عبارتند از :
1- همه مواد حجم دارند.
2- همه مواد وزن دارند.
3- ماده ي تشكيل دهنده همه مواد جرم آنها را تشكيل مي دهد.
4- همه مواد از مولكول تشكيل شده اند.
5- مولكول همه مواد از ذرات كوچك تري به نام اتم تشكيل شده است.


متغير فيزيكي و تغيير شيميايي
در بعضي تغييرات، جنس ماده عوض نمي شود، يعني ماده به ماده ديگري تبديل نمي گردد. به اين گونه تغييرات، تغييرات فيزيكي گفته مي شود. مانند تبخير آب و ذوب شدن يخ. در گروهي ديگري از تغييرات، خاصيت هاي ماده به كلي تغيير مي كند. يعني يك ماده به ماده ديگري تبديل مي شود. به چنين تغييراتي تغييرات شيميايي گفته مي شود. مانند پختن غذا، زرد شدن برگ درختان.


تغيير فيزيكي (آزمايش جوشانده آب، يخ زدن آب در فريزر)
وقتي آب بخار مي شود، مولكول آن تغيير نمي كنند، بلكه فاصله آنها از هم زياد مي شود و مولكول ها در هوا پراكنده مي شوند تبخير، يك تغيير فيزيكي است. اما اگر نان را روي حرارت بگيريم تا سياه شود، ديگر نان نيست بلكه تغيير شيميايي كرده و ماده ديگري به وجود آمده و مولكول هاي نان تغيير نكرده اند. آهن يك عنصر است. اگر يك وسيله آهني را در هواي مرطوب بگذاريد، دچار تغيير شيميايي مي شود زيرا در هوا، اكسيژن وجود دارد. اين ماده كه در اثر اين تغيير شيميايي به وجود آمده رنگ آهن ناميده مي شود كه به آن اكسيد آهن مي گويند. اكسيد آهن يك تركيب است. براي اينكه ماده اي تغيير كند مدتي زمان لازم است كه گاه مي توان مدت آن را پيش بيني كرد.

  پرسش هاي بخش 2
در جاي خالي كلمات مناسب بنويسيد.

1- تغيير رنگ و بوي مواد غذايي براي ما مضر است.
2- در تغيير شيميايي مواد، جنس آن عوض مي شود.
3- براي اينكه ماده اي تغيير كند بايد زماني از آن بگذرد.
4- نام علمي زنگ آهن اكسيد آهن است.
5- دوره آب در طبيعت، نتيجه تغييرات فيزيكي است.
6- هر نوع سوختن مواد يك تغيير شيميايي است.  

  سؤالات تشريحي
1- مواد از چه ساخته شده اند؟ و به چه حالت هايي وجود دارند؟

از مولكول ساخته شده اند و به حالت هاي جامد، مايع و گاز هستند.  

  2- تركيب چيست؟

وقتي اتم هاي تشكيل دهنده ي ماده اي يكسان نباشد به آن ماده تركيب مي گوئيم.  

  3- از مواد زير كدام تركيب و كدام عنصر است؟

آب: تركيب
سنگ: تركيب
اكسيژن: عنصر
چوب: تركيب
نقره: عنصر
شيشه: تركيب  

  4- مواد در چه خواصي مشترك هستند؟

همه مواد وزن، حجم و جرم دارند.  

  5- در چه صورت ماده تغيير فيزيكي پيدا مي كند؟

در صورتي كه مولكول هايش تغيير نكند و به ماده ديگري تبديل نشود.  

  6- عنصر در اثر تغيير دما تغيير فيزيكي پيدا مي كند يا تغيير شيميايي؟

تغيير فيزيكي پيدا مي كند. يعني به ماده ديگري تبديل نمي شود فقط تغيير حالت مي دهد.  

  7- وقتي غذا فاسد مي شود چگونه تغييري در آن ايجاد مي شود؟

تغيير شيميايي ايجاد مي شود.  

  8- وقتي شير فاسد مي شود و مي برد چه تغييري صورت مي گيرد؟

تغيير شيميايي پيدا مي كند  

  9- اكسيد آهن چيست؟

تركيبي است از اكسيژن و آهن كه به آن زنگ آهن هم مي گوئيم و به رنگ قهوه اي است و به محكم بودن آهن نيست.  

  10- فرق آهن و اكسيد آهن چيست؟

آهن عنصر است و اكسيد آهن تركيب. آهن خاكستري رنگ استولي اكسيد آهن قهوه اي و محكم است.  

    

ادامه نوشته

علوم پنجم ابتدايي بخش1

بخش اول - ساختمان مواد

1- مانند دانشمندان فكر كنيد :
در سال هاي پيش آموختيد كه "مشاهده كنيد". يعني مشاهده كردن يك راه يادگيري است. مشاهده يعني استفاده از اندام هاي مختلف بدن .

2- بپرسيد :
تحقيقات علمي معمولاً با چيزهايي شروع مي شوند كه درباره آنها اطمينان كافي نداريد. در اين مواقع پرسش هايي به ذهن شما مي رسد كه واقعاً مايليد به آنها جواب دهيد.

3- فرضيه بسازيد :
وقتي شما با استفاده از مشاهده به پرسش خود يك پاسخ احتمالي مي دهيد فرضيه سازي مي كنيد. اما فرضيه بايد قابل آزمايش كردن باشد. در غير اينصورت لازم است آن را عوض كنيد.

4- آزمايش كنيد :
معمولاً در آزمايش هاي مقايسه اي همه چيز را مشابه انتخاب مي كنند و فقط يك چيز را تغير مي دهند. در اين آزمايش هم فقط دماي آب در سه ليوان تفاوت داشت. (آزمايش تهيه آب ليمو).

5- يادداشت برداريد :
وقتي آزمايش را انجام مي دهيد مشاهده مي كنيد و اطلاعاتي به دست مي آوريد كه بايد آنها را يادداشت كنيد. تهيه نمودار و جدول، راهي براي رسيدن به نتيجه است براي كسب اطمينان از درستي نتيجه، لازم است آزمايش چند بار تكرار شود.

6- نتيجه بگيريد :
بعد از مطالعه اطلاعات به دست آمده، بايد از آنچه آموخته ايد نتيجه گيري كنيد. نتيجه بايد درباره فرضيه شما باشد. فرضيه ايي كه از راه هاي مختلفي درست در آيد، نظريه ناميده مي شود.

  ساختمان مواد:
ماده چيست؟

تمام چيزهاي غير زنده اي كه در اطراف ما هستند، ماده نام دارند. بعضي از مواد مانند چوب و سنگ شكل ثابتي دارند. موادي كه در دماي معمولي شكل آنها تغيير نكند، جامد هستند. موادي كه به شكل ظرف خودشان در آيند مايع هستند و موادي كه در فضا پخش مي شوند و با چشم ديده نمي شوند گاز هستند.


مواد از چه ساخته شده اند؟
اگر به دانه هاي شكر نگاه كنيد مي بينيد از دانه هاي بسيار ريزي درست شده است كه اين ذره هاي بسيار كوچك با چشم معمولي قابل مشاهده نيستند. پس با ميكروسكوپ هاي بسيار قوي آن را هزاران برابر درشت مي كنند تابتوان آنها را ديد. به هر كدام از اين ذره ها يك مولكول شكر گفته مي شود. مولكول هر ماده با ماده ديگر متفاوت است و به همين دليل، مواد خاصيت هاي متفاوتي دارند. رنگ، بو و مزه از خاصيت هاي هر ماده هستند.


آيا مولكول ها حركت دارند؟
اگر در يك شيشه عطر را باز كنند و در جايي قرار دهيد، بوي آن در هواپخش شده و به مشام مي رسد. پس نتيجه مي گيريم كه مولكول هاي عطر پيوسته در حركتند و بوي عطر در هوا پراكنده مي شود. در تمام مواد مولكول پيوسته در حال جنبش هستند. بويي كه از شيشه عطر برمي خيزد همان مولكول هاي ماده است كه از ماده جدا مي شوند و به بيني ما وارد مي شوند.

حال اگر در يك ظرف روغن چند قطره آب بريزند و آنها را با وسيله اي به هم نزديك كنيد به هم مي پيوندند؛ يعني مولكول هاي هر ماده همديگر را مي يابند. ربايش مولكول ها در همه اجسام يكسان نيست. در بعضي مواد ربايش با شدت بسياري صورت مي گيرد مانند چوب كه نمي توانيم آن را با تست جدا كنيم.


وضع مولكول ها در مواد جامد، مايع و گاز چگونه است؟
در مواد جامد مولكول ها به هم نزديك اند و با نيروي زياد يكديگر را مي ربايند. مولكول ها در مواد جامد فقط در سر جاي خود مي لرزند؛ به همين دليل، شكل و حجم مواد جامد هميشه ثابت است و تغيير نمي كند.

در مواد مايع فاصله مولكول ها از هم بيشتر است. مولكول هاي مواد مايع مانند دانه هاي زنجير به هم متصل اند و زنجيرهاي كوچكي را به وجود آورده اند. مولكول هاي مواد جامع مي توانند آزادانه سُر بخورند و جابه جا شوند. به همين دليل يك مايع به شكل ظرف خود در مي آيد.

در بين مولكول هاي گاز تقريباً نيروي ربايش وجود ندارد. به همين دليل مولكول هاي گاز همديگر را نمي ربايند و آزادانه حركت مي كنند. فاصله بين مولكول هاي گازها از دو ماده ديگر بيشتر است. به همين دليل گازها در همه جا و در محيط اطراف خود پراكنده اند.


چرا مواد خاصيت متفاوتي دارند؟
مولكول ها از ذرات كوچك تري به نام اتم تشكيل شده اند. اگر اتم هايي كه مولكول هاي يك ماده را مي سازند يكسان باشند. به آن ماده عنصر مي گوئيم. گاز اكسيژن كه براي تنفس موجودات زنده ضروري است يك عنصر است. چون مولكول آن از دو اتم يكسان ساخته شده است. موادي مانند طلا، آلومينيم و آهن يك عنصر هستند.
اگر مولكول هاي يك ماده از دو يا چند نوع اتم ساخته شده باشد به آن ماده تركيب مي گوئيم. مانند آب كه از دو اتم ئيدروژن و يك اتم اكسيژن تشكيل شده است.  

  پرسش هاي بخش 1
1- اتم هاي تشكيل دهنده كدام ماده مثل هم نمي باشد؟

1- اكسيژن
2- طلا
3- نمك
4- آلومينيم  

  2- اتم هاي كدام دسته مواد مثل هم مي باشند؟

1- اكسيژن، ئيدروژن، الكل
2- آب، آهن، ئيدروژن
3- اكسيژن، آب، ئيدروژن
4- آهن، گوگرد، اكسيژن  

  3- كداميك از مواد زير عنصر است ؟

1- نمك
2- اكسيژن
3- دي اكسيد كربن
4- نفت  

  4- مواد در كدام يك از حالت هاي زير، تعداد جايي را كه اشغال مي كنند، ثابت است؟

1- گاز، مايع
2- جامد، گاز
3- جامد، مايع، گاز
4- مايع، جامد  

  5- ربايش مولكولي در كداميك از مواد زير بسيار نادر است؟

1- شير
2- هوا
3- انگشتر
4- آب

سوال

يك

دو

سه

چهار

پنج

جواب

گزينه :

3

4

2

4

3

 

 
سؤالات تشريحي
1- چه چيزهايي با خاصيت يك ماده هستند؟

بو، رنگ، مزه  

  2- جنبش مولكولي چيست؟

مولكول هاي يك ماده پيوسته در حال جنبش هستند. در مواد گازي شكل جنبش مولكول ها خيلي زياد و در مايعات نسبت به گازها كمتر است در اجسام جامد مولكول ها فقط در جاي خود مي لرزند.  

  3- چرا چنبش مولكولي باعث نمي شود كه مواد از هم پراكنده مي شوند؟

زيرا ربايش مولكولي باعث مي شود مولكول هاي ماده يكديگر را بربايند.  

  4- مولكول ها از چه ساخته شده اند؟

از اتم  

  5- به چه موادي عنصر مي گوئيم؟

به موادي كه اتم هاي يكسان داشته باشند.  

  6- به چه موادي تركيب مي گوئيم؟

به موادي كه از چند نوع اتم درست شده اند  

  7- كدام نوع از مواد شكلشان تغيير مي كند؟

گاز و مايع