معصومه ای از نسل فاطمه

در ازدواج ائمه اسراري نهفته است كه نشانه ایی از الطاف پنهان الهي است. تقريباً مادران غالب ائمه كنيز و ام ولد بوده و از مادراني متولد شده‌اند كه از محيط خارج از عربستان و قوم عرب بوده‌اند. ام ولد به كنيزاني گفته مي‌شد كه در خانه مولي خود صاحب فرزند مي‌شدند (كنيز داراي فرزند) .
مادر حضرت معصومه(س) نیزكنيزي بود كه از كشورهاي آفريقايي، «مغرب» به مدينه براي فروش آورده شده بود و با بشارت هاي قبلي به محضر حضرت امام كاظم وارد شد. یکی از بانوان اهل کتاب به کنیز فروش خبر داده بود که هرگز شايسته نيست كه اين بانو در پيش امثال تو باشد، او دختري است كه شايسته برترين انسان روي زمين است؛ چون فرزندي از او نزد مولايش به دنيا خواهد آمد كه در ميان همه اهل شرق و غرب براي او همسنگي نباشد.
نجمه مدتی در خانه امام كاظم تحت تعليم و تربيت مادر حضرت، حميده خاتون، قرارگرفت و توسط ايشان به عنوان همسر به امام کاظم(ع) معرفي مي‌شود.
نجمه پس از همسری با امام کاظم (ع) تنها دارای دو فرزند شد. اولی امام علی ابن موسی الرضا( ع) و بعد ازمدت 25 سال،  در اول ذی قعده سال 173 هجری قمری حضرت فاطمه معصومه(س) متولد شد.
معصومه(س) به دليل شخصيت فردي و كمالات روحي، در ميان فرزندان موسي بن جعفر(ع) بعد از برادرش، علي بن موسي الرضا (ع) در والاترين رتبه جاي دارد. فاطمه معصومه(س)، سرآمد دختران امام كاظم(ع) بود، به گونه اي كه وقتي حاج شيخ عباس قمي از دختران موسي بن جعفر (ع) سخن مي گويد، در خصوص فاطمه معصومه (س) مي نويسد: «بر حسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها، سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي (ع) معروف به حضرت معصومه است».
بـر اسـاس روايتـى كه مـرحـوم سپهر در «ناسخ» از امام رضا(ع) روايت كـرده، لقب «معصـومه» را امام هشتـم به وی اعطـا كـرده است. طبق ايـن روايت امـام رضـا(ع) فـرمود: «من زار المعصومه بقـم كمـن زارنى» : هركس حضرت معصومه را در قـم زيارت كند، همانند كسى است كه مرا زيارت كرده باشد.
روايات معصومان (ع) فضيلت ها و مقام هاي بلندي را به آن حضرت نسبت مي دهد. امام صادق (ع) در اين باره مي فرمايند: «آگاه باشيد كه براي خدا حرمي است و آن مكه است؛ و براي پيامبر خدا حرمي است و آن مدينه است. و براي اميرمؤمنان حرمي است و آن كوفه است. بدانيد كه حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشيد كه قم، كوفه كوچك ماست، بدانيد بهشت هشت دروازه دارد كه سه تاي آنها به سوي قم است. بانويي از فرزندان من به نام فاطمه، دختر موسي، در آن جا رحلت مي كند كه با شفاعت او، همه شيعيان ما وارد بهشت مي شوند.»
هنگامي كه يكي از محدثان برجسته قم، به نام «سعد بن سعد» به محضر مقدس امام رضا (س) شرفياب مي شود، امام هشتم خطاب به ايشان مي فرمايد: «اي سعد!از ما نزد شما قبري است». سعد مي گويد: فدايت شوم!آيا قبر فاطمه دختر موسي بن جعفر(س) را مي فرماييد؟ مي فرمايد: «آري، هر كس او را زيارت كند، در حالي كه به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.»
يكـى از القاب والای وی كه نشان دهنده بلنـدى مرتبه علـم و آشنايـى كريمه اهل بيت با معارف بلنـد اسلام است، محدثه است كه بزرگان علـم حـديث بـدون هيچ درنگـى احاديث و روايات رسيـده از آن حضـرت را قبـول و به آن استناد مى نمايند. چرا كه حضرتـش جز از افراد مورد وثـوق و اطمينان حديث نقل نمى كند.
فاطمه معصومه( س ) تنها بانوي بزرگواري است كه زيارت مأثور دارد. بانوان برجسته اي چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خديجه بنت خويلد، فاطمه ام البنين، حكيمه خاتون و نرجس خاتون كه هيچ شك و ترديدي در مقام بلند و جايگاه رفيع آنها نيست. هيچ كدام زيارت مأثور از سوي معصومان(س) ندارند و اين نشان دهنده مقام والاي اين بانوي گرانقدر اسلام است.
از ايشان در زبان دانشمندان و فقيهان گرانقدر شيعه، به لقب «كريمه اهل بيت» ياد مي شود. از ميان بانوان اهل بيت، اين نام تنها به آن حضرت اختصاص يافته است. بر اساس رؤياي صادق مرحوم آيه ا.. .مرعشي نجفي، اين لقب از سوي امام صادق (ع) بر حضرت معصومه (س) اطلاق شده است. در اين رؤيا، امام صادق (ع) به آيت ا... نجفي كه با دعا و راز و نياز، تلاش پيگيري را براي يافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز كرده، خطاب به او فرمود: «برتو باد به كريمه اهل بيت!»
بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول گرامي خدا(ص) است كه در قرآن كريم، از آن به «مقام محمود» تعبير شده است. همين گونه دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم اسلام، شفاعت گسترده اي دارند كه بسيار وسيع و جهان شمول است و مي تواند همه اهالي محشر را فرا گيرد. اين دو بانوي عاليقدر، صديقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا(س) و شفيعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (س) هستند. پس از فاطمه زهرا(س) از جهت گستردگي شفاعت، هيچ بانويي به شفيعه محشر، حضرت معصومه(س) نمي رسد. بر همين اساس است كه حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند: «با شفاعت او، همه شيعيان ما وارد بهشت مي شوند.»
دانش و مقام علمي فاطمه معصومه(س) نيز نماد بارزي از جايگاه رفيع اين بانوي بزرگوار است. فاطمه معصومه(س) در دوران كودكي به راحتي مي توانست پاسخگوي سؤالات فقهي و ديني مردم باشد.
در سال 200 هجري قمري، در پي اصرار و تهديد مأمون عباسي، سفر تبعيد گونه حضرت رضا(ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اين كه كسي از بستگان و اهل بيت خود را همراه ببرند، راهي خراسان شدند.
يك سال پس از هجرت برادر، حضرت معصومه (س) به شوق ديدار برادر همراه با عده اي از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حركت كرد و در هر شهر و محلي مورد استقبال مردم واقع مي شد. وقتی كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد، عده اي از مخالفان اهل بيت(ع) كه از پشتيباني مأموران حكومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند. در نتيجه، تقريباً همه مردان كاروان به شهادت رسيدند، حتي بنابر نقلي حضرت معصومه(س) را نيز مسموم كردند.
به هر حال، يا بر اثر اندوه و غم زياد از اين ماتم و يا بر اثر مسموميت از زهر جفا، فاطمه معصومه(س) بيمار شدند و چون ديگر امكان ادامه راه به طرف خراسان نبود، قصد شهر قم را نمود. فرمود: مرا به شهر قم ببريد، زيرا از پدرم شنيدم كه مي فرمود: شهر قم مركز شيعيان ماست.
بزرگان شهر قم وقتي از اين خبر مسرت بخش مطلع شدند، به استقبال آن حضرت شتافتند و در حالي كه «موسي بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعري» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مي كشيد و عده فراواني از مردم پياده و سواره گرداگرد كجاوه حضرت در حركت بودند، حدوداً در روز 23 ربيع الاول سال 201 هجري قمري حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلي كه امروز «ميدان مير» ناميده مي شود شتر آن حضرت در مقابل در منزل «موسي بن خزرج» زانو زد و افتخار ميزباني حضرت نصيب او شد.
آن بزرگوار مدت 17 روز در اين شهر زندگي كرد و در اين مدت مشغول عبادت و راز و نياز با پروردگار متعال بود. سرانجام در روز دهم ربيع الثاني و «بنا بر قولي دوازدهم ربيع الثاني» سال 201 هجري، پيش از آنكه ديدگان مباركش به ديدار برادر روشن شود، در ديار غربت و با اندوه فراوان ديده از جهان فروبست.