علوم تجربي سوم ابتدايي


  بخش اول - مانند دانشمندان كار كنيد



  1- مشاهده كنيد :

براي اينكه مانند دانشمندان فكر كنيد همه چيز را با دقت مشاهده كنيد. هر چه كه مي بينيد و مي شنويد. دليلي بر اتفاقاتي است كه در اطراف شما مي افتد.  



  2- بپرسيد:

درباره اتفاقاتي كه در حين مشاهده مي افتد و شما مي بينيد بپرسيد.  



  3- فرضيه بسازيد:

فرض كنيد كه شما مي دانيد چرا يك اتفاق بخصوص مي افتد؛ به اين فكر يا حدس شما فرضيه گفته مي شود.  



  4- آزمايش طراحي كنيد:‌

بعد از فرضيه سازي بايد آزمايشي را طراحي كنيد تا بتوانيد به كمك آن درستي يا نادرستي فرضيه را امتحان كنيد.  



  5- يادداشت كنيد:

شما بايد همه چيز آزمايش خود را با دقت مشاهده كنيد و هر اتفاقي را كه مي افتد يادداشت كنيد.  



  6- نتيجه بگيريد:

درباره دلايل كارهايي كه به صورت اتفاقي پيش مي ايدفكر كنيدو سپس نتيجه بگيريد.  



  پرسش هاي بخش اول



  1- براي آنكه مانند دانشمندان فكر كنيد چگونه بايد رفتار كنيد؟

همه چيز را با دقت مشاهده مي كنيم و هرچه كه مي شنويم يا مي بينيم را دليلي براي اتفاقات اطراف خود بدانيم.  



  2- چرا بايد در مورد اتفاقاتي كه بارها تكرار مي شوند سؤال كرد؟

معمولاً با دقت کردن به اتفاقاتي كه بارها تكرار مي شوند مي توانيم جواب سؤال هاي خود را پيدا كنيم.  



  3- بعد از فرضيه سازي چه بايد كرد؟

بايد آزمايشي را طراحي كرد تا به كمك نتيجه آن درستي فرضيه خود را ثابت كنيم.  



  4- مراحل كار دانشمندان را بنويسيد؟

- خوب فكر مي كنند.
- همه چيز را با دقت مشاهده مي كنند.
- مي پرسند و مطالعه مي كنند.
- فرضيه مي سازند.
- با آزمايش هاي فراوان فرضيه خود را امتحان مي كنند.
- نتايج آزمايش هاي خود را امتحان مي كنند.
- نتيجه گيري مي كنند.  

    

   علوم تجربي سوم ابتدايي


  بخش دوم - نيازهاي جانوران

جانوران هم مانند انسان براي زنده ماندن نياز هاي گوناگوني دارند.

1- نياز به جاي مناسب :‌
جانوران در جايي زندگي مي كنند كه براي آنها مناسب باشد.

2- نياز به خانه :
بعضي از جانوران خانه يا لانه اي ندارند اما بيشتر آنها جايي مناسب براي خود و بچه هايشان درست مي كنند.

3- نياز به غذا :
جانوران هم مانند انسان براي حركت و رشد نياز به غذا دارند.

4- نياز به هوا :
همه جانوران براي نفس كشيدن به هوا نياز دارند.

5- نياز به آب :
همه جانوران به آب نياز دارند.

6- نياز به همكاري :
بعضي از جانوران مجبورند به صورت گروهي زندگي كنند. در زندگي گروهي هر يك از جانوران وظيفه معين دارند. 



  سوالات تكميلي
پرسش هاي بخش دوم :
در جاي خالي كلمه مناسبي بنويسيد.

1- جانوران هم مانند انسان ها براي زنده ماندن، نيازهاي گوناگون دارند.
2- بيشتر جانوران نمي توانند در جاهاي بسيار سرد يا بسيار گرم زندگي كنند.
3- جانوران براي حركت و رشد نياز به غذا دارند.
4- همه جانوران براي نفس كشيدن به هوا نياز دارند.
5- در زندگي گروهي هر يك از جانوران وظيفه معيني دارند.  



  سوالات صحيح و غلط :
جمله درست يا غلط را با × مشخص كنيد.

سوال

صحيح

غلط

1- بعضي از جانوران مانند خرس و گوزن در قطب شمال زندگي مي كنند.

ü

2- زرافه براي زندگي و دوري از خطر براي خود لانه مي سازد.

ü

3- دندان يك جانور گوشتخوار تيز و برنده است.

ü

4- خرس يك جانور گوشتخوار و علفخوار است.

ü

 


  سوالات متن درس
1- در كدام محل، تعداد جانوران كمتري پيدا مي شود؟ چرا؟

در قطب ها، زيرا هوا به قدري سرد است كه جانوران كمتري توانايي مقاومت سرماي آنجا را دارند.  



  2- محل زندگي جانوران زير را تعيين كنيد و دليل انتخاب خود را بگوئيد:

مار :‌
در جنگل هاي گرم و بيابان سوزان – مارها مي توانند در شرايط مختلف آب و هوايي زندگي كنند. البته در سرما به خواب مي روند.

فُك ها :
در كنار دريا ها زندگي مي كردند چون اين جانوران از موجودات دريايي تغذيه مي كنند.  



  3- غذاي اين جانوران چه تفاوتي با هم دارند؟

خرس : حيواني است كه از گوشت حيوانات ديگر و گاهي گياهان تغذيه مي نند.
زرافه : حيواني است كه با گردن بلند خود مي تواند گياهان و ميوه هاي نوك درخت ها را بخورد.  



  4- آيا جانوران در طول خواب زمستانه به آب و غذا نياز دارند؟

البته نياز دارند ولي بسيار كم. آن ها از ذخيره بدن خود استفاده مي كنند.  



  5- جانوران زير هواي مورد نياز خود را چگونه به دست مي آورند:

سگ : به وسيله تنفس با شش
ماهي : به وسيله تنفس با آبشش اكسيژن هواي درون آب را مصرف مي كند.
كرم خاكي : هواي موجود در خاك
دلفين : به وسيله شش هنگام خروج و پرش در آب تنفس خود را انجام مي دهد.  



  6- در بيايان آب كم است و در بعضي بيابان ها تقريبا‏ً آبي پيدا نمي شود، در اين مناطق جانوران، آب لازم براي بدن را از كجا مي آورند؟

چون در بيابان گياهان صحرايي با ريشه هاي خود از اعماق زمين آب را جذب مي كنند، جانوران با استفاده از ريشه هاي گياهان صحرايي آب مورد نياز خود را تأمين مي كنند.  



  7- دندان هاي يك جانور علفخوار با گوشتخوار چه تفاوتي با هم دارند؟

جانوران گوشتخوار داراي دندان هاي تيز و برنده هستند تا گوشت را به راحتي پاره كنند.
جانوران علفخوار داراي دندان هاي پهن و بزرگ هستند كه اين دندان ها مي تواند به راحتي گياهان را قطعه و له كند.  



  8- بين خواب معمولي و خواب زمستانه چه تفاوتي وجود دارد؟

اولاً در خواب زمستانه جانور فعاليت بدني زيادي ندارد به همين دليل نيازي به غذا پيدا نمي كند ولي در خواب معمولي چنين نيست.
ثانياً خواب زمستانه مدت طولاني دارد ولي خواب معمولي كوتاه مدت است.  

علوم تجربي سوم ابتدايي


  بخش سوم_جانوران مهره دار

جانوران به دو گروه مهره داران و بي مهرگان تقسيم مي شوند. مهره داران جانوراني هستند كه در داخل بدن خود اسكلت دارند. مهره داران خود به پنج گروه: ماهي ها، دوزيستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران تقسيم مي شوند. اسكلت از جنس استخوان است و بدن را محكم نگه مي دارد و مهم ترين قسمت آن ستون مهره است.

1- ماهي ها : ماهي ها به كمك باله ها شنا مي كنند و با آبشش نفس مي كشند. ماهي ها تخم ريزي مي كنند و از هر تخم يك ماهي بيرون مي آيد.2- دوزيستان :قورباغه ها از گروه دوزيستان هستند. آنها در آب تخم ريزي مي كنند و نوزاد قورباغه باله و آبشش دارد و بعد از رشد، داراي شش مي شود بنابراين پس از بزرگ شدن بايد در خشكي باشد.3- خزندگان :به جانوراني مانند مار و سوسمار خزنده مي گويند . خزندگان موقع حركت شكم خود را روي زمين مي كشند و بدنشان از پولك پوشيده شده است. آنها با شش نفس مي كشند و مجبورند براي نفس كشيدن به سطح آب بيايند. خزندگان تخم گذارند.4- پرندگان :بدن پرندگان از پر پوشيده شده است. آنها منقار دارند و از آن براي برچيدن دانه استفاده مي كنند. آنها تخم گذارند.5- پستانداران :پستانداران گروه بسيار متنوع و گسترده اي هستند. در سطح بدنشان مو وجود دارد و با شش نفس مي كشند. پستانداران بچه مي زايند و به بچه هايشان شير مي دهند. 



  سوالات تشريحي
1- به چه جانوراني مهره دار مي گويند:

مهره داران در داخل بدن خود اسكلت دارند. اسكلت از جنس استخوان است.  



  2- لغزندگي سطح بدن ماهي چه فايده اي برايش دارد؟

به حركت ماهي در آب كمك مي كند.  



  3- در هنگام دور زدن ماهي كدام باله ها را تكان مي دهد؟

باله هاي سينه اي و شكمي  



  4- آيا در داخل باله ها استخوان وجود دارد؟

خير، اما از ماده محكمي مانند غضروف تشكيل شده اند.  



  5 - لاك پشت هاي آبي در اعماق دريا چگونه نفس مي كشند؟

مجبورند براي تنفس به سطح آب بيايند.  



  6 - شباهت هاي خزندگان را بنويسيد؟

خونسرد هستند. با شش نفس مي كشند. تخم گذار هستند و بدنشان از پولك پوشيده شده است.  



  7 - چرا خزندگان كمتر از مهره داران ديگر غذا مي خورند؟

چون تحرك آنها كمتر است.  



  8 - نام پستانداري را بنويسيد كه در دريا زندگي مي كند؟

وال  



  9 - كدام گروه از جانوران روي تخم هاي خود مي خوابند؟

پرندگان  



  10 - آبشش در كدام قسمت بدن ماهي قرار دارد؟

در دو طرف سر او  



  11 - چرا مرغ نمي تواند به خوبي لك لك يا عقاب پرواز كند؟

الف: وزن مرغ زياد است و بال هاي او توانايي تحمل بدنش را ندارد.
ب : بال هاي مرغ كوتاه است و مانند لك لك و عقاب توانايي پرواز ندارد.  



  12 - آيا شكل پا در سرعت حركت جانور تأثير دارد؟

بله، جانوري كه پاي بلندتر دارند و بدني كوچك تر، سريع تر حركت مي كند مانند يوزپلنگ و آهو.  



  13 - نام يك پستاندار پرنده را بنويسيد؟

خفاش  



  سوالات تكميلي
سؤالات بخش سوم :
در جاي خالي كلمه مناسب بگذاريد.
1- جانوراني مانند اسب، مار، قورباغه را مهره دار مي گويند.
2- مگس و حلزون از جانوران بي مهره هستند.
3- مهم ترين قسمت اسكلت ستون مهره است.
4- پوست بيشتر ماهي ها پولك دار و لغزنده است.
5- ماهي ها در هنگام حركت سريع باله دمي را تكان مي دهند.
6- قورباغه ها بعد از بزرگ شدن بايد در خشكي زندگي كنند.
7- پرندگان به جاي لب و دندان منقار دارند.
8- همه پستانداران با شش نفس مي كشند.
9- بدن پرندگان از پر و بدن خزندگان از پولك پوشيده شده است.
10- پستانداران بسيار گوناگون و فراوان هستند. علوم تجربي سوم ابتدايي



  بخش چهارم_گوناگوني گياهان

گياهان هم مانند جانوران، بسيار گوناگونند. بعضي به شكل درخت و بعضي به شكل بوته هاي كوچك. قسمت هاي اصلي يك گياه عبارتند از:
ريشه، ساقه، ‌برگ و گل.



  ريشه :

بعضي گياهان ريشه هاي دراز و عميق دارند و در مناطقي كه آب كم است رشد مناسبي دارند و بعضي گياهان ديگر ريشه هاي افشان دارند و براي مناطقي مناسب هستند كه آب فراوان دارند.  



  ساقه :

ساقه ها نيز در گياهان شكل هاي متفاوتي دارند. كار ساقه ها رساندن مواد غذايي از ريشه به برگ ها و ميوه ها است. بعضي از ساقه ها بسيار كلفت و بعضي بسيار نازكند.
برگ: برگ ها را مي توان از نظر شكل، رنگ و اندازه طبقه بندي كرد. بعضي برگ ها سوزني و بعضي پهن هستند.  



  گل :

گل ها از نظر رنگ، اندازه و تعداد گلبرگ ها و جدا يا پيوسته بودن گلبرگ ها با هم تفاوت دارند. مثلاً گل لاله از 3 گلبرگ، گل اطلسي 5 گلبرگ و گل گلايل از 6 گلبرگ تشكيل شده. گل هاي 3 برگي يا 6 گلبرگي خصوصيات يكسان دارند و گل هاي چهار يا پنج گلبرگي خصوصيات يكسان دارند.  



  دانه :

 

دانه ها به دو دسته دانه هاي يك قسمتي مانند جو، برنج،‌گندم و دو قسمتي مانند نخود، عدس، بادام و لوبيا تقسيم مي شوند. درخت كاج به جاي گل دانه دارد و دانه هاي آن در اندام هايي به نام مخروط تشكيل مي شود. مخروط كاج به ميوه گياهان ديگر شبيه است.
گياهان دانه دار به اين شكل تقسيم و طبقه بندي مي شوند:  



  پرسش هاي بخش چهارم
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.

1- دانه هايي مانند لوبيا و عدس دو قسمتي هستند.
2- درخت كاج گل ندارد.
3- گياهان گلدار به دو گروه بزرگ گل 3 گلبرگي و گل 4 يا 5 گلبرگي تقسيم مي شوند.
4- دانه هاي كاج در اندام هايي به نام مخروط تشكيل مي شوند.
5- لوبيا و شمعداني برگ هاي پهن ندارد.  



  سوالات تشريحي
1- گياهان مخروط دار به چه گياهاني گفته مي شوند؟

به گياهاني كه به جاي گل، اندامي به نام مخروط دارند و دانه هايشان در اين اندام است.  



  2- كار ساقه چيست؟

رساندن مواد غذايي از ريشه به برگ ها و ميوه ها  



  3- گياهاني را نام ببريد كه گل 3 گلبرگي داشته باشند؟

گل لاله  



  4- نام دو گياه را بنويسيد كه 4 يا 5 گلبرگ داشته باشند؟

لوبيا ،‌گل نرگس ،‌گل اطلسي  



  5- دانه هاي كاج چگونه پراكنده مي شوند؟

به وسيله باد  



  6- دانه ها در كدام قسمت مخروط قرار دارند؟

در لابه لاي پوست مخروط  



  7- بيشتر غذاهاي ما از دانه هاي يك قسمتي است يا دو قسمتي؟

دانه هاي يك قسمتي. چون بيشتر غذاي انسان برنج، گندم و جو است.  

علوم تجربي سوم ابتدايي


  بخش پنجم_گرما و مواد «1»

تبديل جامد و مايع به يكديگر: ‌اگر مواد جامد به اندازه كافي گرم شوند، به مايع تبديل مي شوند. تبديل مواد جامد به مايع ذوب شدن نام دارد. ذوب شدن يعني مايع شدن.

تبديل مايع به جامد و انجماد: مواد مايع اگر به اندازه كافي سرد شوند، به جامد تبديل مي شوند. تبديل مايع به جامد انجماد نام دارد. انجماد به معني جامد شدن است.

تبديل مايع و گاز به يكديگر: ‌آب دريا بخار مي شود. بخار آب يك گاز است. معمولاً در هوا مقداري بخار آب وجود دارد. ولي ديده نمي شود، تبديل شدن مايع به گاز تبخير نام دارد. تبخير يعني بخار شدن.

اگر گازها به اندازه كافي سرد شوند به مايع تبديل مي شوند.



  پرسش هاي بخش 5
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.

1- در اطراف ما مواد به سه حالت جامد مايع و گاز ديده مي شوند.
2- ذوب به معني مايع شدن است.
3- بخار آب يك گاز است.
4- از تبخير آب بر اثر گرما بخار به وجود مي آيد.
5- تبديل آب به يخ را انجماد مي گوئيم.  



  سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل دهيد:
6- ذوب شدن يعني چه؟

تبديل مواد جامد به مايع ذوب شدن نام دارد.  



  7- قطره هاي شمع پس از افتادن در بشقاب چه تغييري مي كنند؟

قطره هاي مايع به جامد تبديل مي شود.  



  8- آيا تا به حال فكر كرده ايد چرا لباس هاي شسته شده پس از مدتي خشك مي شوند؟

زيرا بر اثر گرما آب داخل آنها بخار مي شود.  



  9- چرا زمين هاي خيس پس از مدتي خشك مي شوند؟

چون تابش آفتاب يا گرما باعث مي شود تا آب هاي روي زمين بخار شوند.  



  10- هنگام خشك شدن سبزي چه تغيير حالتي روي مي دهد؟

تبخير  



  11- اگر آب هميشه به صورت مايع بماند چه مي شود؟

هيچ ابري درست نمي شود و بارندگي نخواهد بود و خشكسالي و مرگ موجودات زنده رخ خواهد داد.  



  12- در يك ليوان كاملاً خشك مقداري آب و يخ بريزيد. ليوان را روي ميز بگذاريد. كمي صبر كنيد. به بدنه ليوان دست بكشيد. چه مي بينيد؟

قطره هاي آب روي بدنه ليوان ديده مي شود. زيرا بخار آب درون هوا به بدنه سرد ليوان بر مي خورد و به مايع (آب) تبديل مي شود.  



  13- بخار آب دريا به كجا مي رود؟

به هوا  



  14- در چه صورتي مي توان ماده مايع را به جامد تبديل كرد؟

در صورت قرار دادن ماده مايع در يك جاي سرد.  



  8- چه تفاوتي در شكل گل ها مي توان يافت؟

گل ها از نظر رنگ، تعداد، اندازه گلبرگ ها و جدا يا پيوسته بودن آنها متفاوتند.  



  9- ريشه هاي دراز و عميق چه خاصيت مفيدي دارند؟

به دليل درازي و عمق زياد مي توانند در مناطق كم آب،‌ آب مناسب را به گياه برسانند.  

علوم تجربي سوم ابتدايي


  بخش ششم_گرما و مواد «2»



  اثر گرما بر مواد جامد :

در كتاب با كمك يك آزمايش يعني آزمايش گرما دادن ميخ و عبور مجدد آن از سوراخ ته قوطي دريافته ايد كه وقتي يك ماده جامد را حرارت بدهيم بر اثر گرما بزرگ تر مي شود. در اين صورت ميخ پس از حرارت از سوراخ ته قوطي عبور نمي كند چون بزرگ تر شده است.  



  اثر گرما بر مواد مايع :

با يك آزمايش ساده مي توانيم بفهميم كه مواد مايع نيز بر اثر حرارت حجمشان زياد مي شود. اگر يك خود نويس را پر از جوهر كرده و در مقابل حرارت آفتاب قرار دهيم، پس از مدتي جوهر خودنويس به دليل افزايش حجم از نوك خودنويس بيرون مي زند.  



  اثر گرما به گازها :

حجم گازها نيز بر اثر گرما افزايش مي يابد. به عنوان مثال اگر دهانه يك بادكنك را به يك بطري ببنديم و آن را در يك ظرف آب گرم قرار دهيم. بادكنك آرام آرام باد مي شود چون در اثر گرماي آب، حجم هواي درون شيشه زياد شده و به درون بادكنك مي رود. حال اگر اين ظرف را پر از آب سرد كنيم و يا بطري را در آب سرد انتقال دهيم. هواي بادكنك كمتر مي شود چون هواي درون شيشه بر اثر سرما حجمش كم مي شود.  



  پرسش هاي بخش 6
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.

1- وقتي ماده اي را گرم مي كنيم حجم آن زياد مي شود.
2- بخار آب را مي توان با سرما به مايع تبديل كرد.
3- سيم هاي برق در فصل تابستان آويخته تر از فصل هاي ديگر است.
4- از دماسنج براي اندازه گيري دماي هوا و دماي بدن استفاده مي شود.
5- گرما مي تواند حجم ماده را تغيير دهد.  



  سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل بدهيد.
1- اگر ماده اي را گرم كنيم چه مي شود؟

ماده بر اثر گرما جاي بيشتري را مي گيرد.  



  2- چرا در تابستان فاصله ريل هاي راه آهن كم مي شود؟

چون ريل ها در اثر حرارت خورشيد و آفتاب حجم بيشتري پيدا كرده و بزرگ تر مي شوند و فاصله ميان آنها كمتر مي شود.  



  3- گرما چه تغييري در حجم گازها مي دهد؟

حجم گازها را زياد مي كند.  



  4- چرا وقتي در شيشه مربا را نمي توانيم باز كنيم، آن را زير آب گرم مي گيريم؟

چون آب گرم باعث مي شود حجم در شيشه بيشتر شده و در شيشه مربا به راحتي باز شود.  



  5- يك كتري را كاملاً پر آب كنيد و روي اجاق بگذاريد تا گرم شود. مدتي صبر كنيد قبل از اينكه جوش بيايد چه اتفاقي مي افتد؟

قبل از به جوش آمدن آب شروع به بخار شدن مي كند.  



  6- راننده ها در روزهاي گرم تابستان، هواي چرخ هاي ماشين خود را كمي خالي مي كنند. آيا مي دانيد چرا؟

گازها در اثر گرم شدن حجمشان زياد مي شود و باد داخل چرخ هاي ماشين ممكن است در اثر گرما باعث تركيدن لاستيك شود.  



  7- يك بشقاب داخل كاسه گير كرده است چگونه آن دو را جدا مي كنيم؟

كاسه را درون ظرف آب گرم قرار مي دهيم با گرم شدن كاسه حجم آن زياد مي شود و بشقاب را خارج مي كنيم.  



  8- با آزمايش سكه، بطري و حباب هاي صابون در كتاب چه نتيجه اي مي گيريد؟

حباب هاي هوا از كنار سكه به بيرون تراوش مي كند، زيرا حجم هواي درون بطري بر اثر گرما زياد ديده مي شود و وقتي كه مي خواهد از دهانه بطري خارج شود با آب و صابون مخلوط مي شود و حباب هوا درست مي كند.  



  9- آيا در نفس كشيدن بخار آب وجود دارد؟

بله  
 |+| نوشته شده در  دوشنبه بیست و ششم مهر 1389ساعت 22:28  توسط ابوالفضل مومنی دهقی  |  نظر بدهید